Ralkap uknak tang caan kar lak hmanh ah kan sungh mi le hmailei ah kan sungh than ding mi: Mipi nih a tanglei hna hi kan theih i ka au pi ding a si

Demcoracy zauk phung lam kan kal lio ah ralkap nih uknak an lak mi cu ka si khawh ning in doh ve ding in biachahnak ka tuah ve. Ralkap nih uknak a lak ni ah suimilam 10 chung leng a phih. Hi ruang ah ram mipi nih kan sung mi van tuak hmanh usih. Phone: Ralkap nih uknak an lak ni ah phone line an phih. Internet line vialte an phih dih. Kawlram ah milu million 54 leng kan um. Ramdang mi telh lo in. Internet le phone hmang mi hna hi milu million 20 leng cu kan si lai. Ramdang mi nih kawlram chung internet a hmang mi le phone a hmang mi he cun million 25 tluk kan si lai tiah tuak a si. a talwm lei tuak mi a si rih.

Minung pakhat nih nikhat ah Phone bill he internet bill he a tlawmbik Ks 1000 cu kan dih. Hihi a tlawm lei in ka tuak. zeicatiah kawlram zung kip le phu kip le mirum hna nih cun a let tampi in phone bill le internet a hamng mi an um rih. Minung 1 nih nikhat ah Ks 1000 cu a tlawm lei a hman mia si. Phone bill le internet bill hna hi ramchung/ rampi tangka hram bunhnak (investment) caah a biapi taktak mi a si. minung million 20 leng nih ni khat ah Ks 1000 cio kan hman ahcun ram mipi caah a tangka lut mi hi trillion 20 leng tluk a si. 20’000’000×1000= 20,000,000,000 (ramdang mi telh loin mu).

Hi chung ah Kawlram cozah nih a ngeih mi cu MPT a si i hmuh mi dihlak hi ram caah a lut. Mytel hi Cozah ah chimtlak lo lawng ngunkhuai a pek i a tamdeuh cu ralkap thazaang caah a pek mi a si. Cun Orendoo le Telenoor te hna cu cozah phung ning tein ngun khuai an pek. Hi vialte van zuh zong ah ram pi caah a tlawm bik trillion 10 (70,000,000,000) cu ram pi caah a lut hrimhrim. cu vialte a lut ding zong suimilam caan tawite chung ah kan rampia sung dih. Chim duh mi cu Ralkap nih uknak an lak ni internet le phone line cikhat a phih nak ruang hmanh ah nikhat ramchung tangka lut ding tamtuk kan sung si kaw hi pin lei kum khat ahruai ahcun internet line hi limit tuk in ri a khiah te lai caah ram chung tangka lut a zor chin cang lai. zei dang investment cu kan chim rih lai lo.

Orendoo le Telenoor company hi Democracy lam kan zawh kum U Thein Sein cozah lio in a rak luut mi an si. Ralkap uknak lio ah khan cun an rak luut duh ve lo. cucaah Hi hna company zong hi an chuak than hoi ahcun ramchung ngunkhuai a tlawm lai i rampi sifah hram a thawk than cang lai. Mytel company zong ralkap thazaang caah tangka tamtuk a pek tiah Justic for Myanmar phu nih an thanh caah hlathlainak tuah ding in an tawlrel lioa si. Ralkap sin ah a pek taktak ko ahcun phih khar a si kho mi a si ve.

Japan nih company tampi a phih khar ruang ah kawlram ngunkhuai lut ding tampi kan sung manh. a dang company zong zei an lawh lai chim khawh a si rih lo. Ralkap nih uknak an lak ruang ah ramchung buainak a sang lai I information lei kha ralkap nih limit tuk in ri a khiah cang lai caah Telenoor, Orendoo (Telecommunication company (operator) hna zong nih an hmuh mi a tlawm cang lai caah an chuah tak rih ahcun ramchung tangka lut a zor rih lai. Ralkap uknak duh lo ruang ah rampi cozah zung riantuannak tuanvo ngeitu hna le lutlai han an chuah tik ah tangka kogn ah siseh, riantuan ding khua kham mi zong lohlak va an hrawng dih cnag lai. cozah a buar kar a sicaah a fel lo mi cozah riantuan tu han nih phetsawtnak hmang in rampi thilri vaivuanh khawh a fawi cang.

Suu Kyi tawlrelnak in Covid-19 kakhua si vialte ralkap kut ah a lut dih. ralkap nihcun amah ralkap tanhtu hank ha papek ina chunh viar hna lai. Ramchung thilchuak le tangka lut vialte an mah tawlrel ding cu rampi leiba tamtuk a ngei manh lai. Rampi humhimnak le kilvennak budget vialte rampi le mipi kuilvennak caah hamgn ti loin anmah ralkap himnak le i vennak caah an hman dih cang lai. Thil sual taktak an tuah ruang ah anmah ralkap lila i vennak ah an caan a dih cang lai caah ram mipi caah rian an tuan kho tuk ti lai lo.

Ralkap nih uknak an lak chung ah miphun thleidannak ngan an karhter ii phunghram hmanh ah an tial te lai. cu lawng si loin ralkap nawlngeihnak a tlau khawh lonak ding upadi fek te in an ser lai. Ralkap a thawn chinnak ding ah ralkap tan pitu Party hram an fehter lai. Ramkheel party hna an cawl khawh lonak ding phunghram an ser talai, ralkap tanpi tu party an thawnnak ding lam a sial ta dih hnu le kan tei ko lai ti an i fian cikcek hnu lawng ah thimnak a hei tuah te hnga.

Ralkap nih thimnak an tuah lai maw?: Thimnak zong a tuah ngam lai lo. zei catiah ralkap uknak kan fih tuk cang caah teinak an hmuh lo ding mi an i fiang tuk cang caah a herh lo tuk mi lam a kawl lai i rampi a dai rih lo caah thimnak ka tuah rih lai lo. kum khat cu ka hruai rih lai tiah kum khat hnu kum khat in phetsawt in nawlngeihnak a hman cang lai. Nawlngeihnak kha mipi sin ah pek than a duh hmanh ah ralkap lutlai dang nih ningzah na kan thleih a si. hi ti hin kal vaivek ko cang She tiah an ti ve cang lai. Asiloah ralkap bawi vialte thinphan ruang ah anmah himnak ah nawlngeihnak hi an thlah kho ti lai lo. Ralkap nawlngeihnak a thawn khawh nading ah ramchung thilchuak vialte kha Tuluk le ramdang sin ah a vaivuanh dih lai. cu tik ah ralkap kong caih tik poh ah UN pi hmanh duh ning in riantuan kho loin dirkamhtu ding ram a sawm ve hna lai.

Ralkap nih a nawlngeihnak hmang in ram a hruai le ramchung daihnak rian a tuan poh ah ramchung buainak a tam.Ralkap nih nawl ngeihnak a lak hlan in phunghram a buar i nawlngeihnak a lak lio zong ah phunghram buar in a lak rih a tanglei hna hi a tawinak in phunghram buar in a tuah cuahmah mi an si. 1. Phung ning lo in uknak a lak 2. Phung ning loin ram hruaitu le ramkheel upa a tlaih hna, 3. Phung ning loin ram hruaitu taza a cuai hna 4. Mipi thim mi Hluttaw palai thutden a chuh hna, 5. Upadi he aa kalh in phunghram a hman, 6. Ramchung buainak a chuah pi, 7. Covid-19 zatnak runvennak upadi a buar, 8. Rampi nawlngeihnak a ngeitu mipi harnak a pek hna 9. Rampi/ram pi kilven lo in ram mipi kha ral bantuk in a dir onh hna, 10. Rampi muisam a chiatter, 11. Rampi cozah theih pimi Party zung khar le hna hnawhnak pek hna, 12. Rampi humhimnak hriamnam kha amah ralkap humhimnak ca lawng ah a hman, 13. Ram mipi kilveng tu talkap le palek hna kha amah nawlngeihnak vengtu ah a hman hna, 14. Phunghram pi duh ning poh in a hman.

Nuhrin covo buarnak; 1. Buainak si loin daitein Democracy zauk phung duhnak langhter tu a tlaih hna, 2. Ram mipi nawlngeihnak a fehnak ding ah duh nak a langhter tu hna meithal kah ding in nawl a chuah, 3. Biacaih tu nawl lo in le thong zong thlak tung lo ralkap camp ah chiah mi han cozah lutlai hna cu rawltam tihal ina chiah hna, 4. Pehtlaihnak he aa pehtlai mi Social media a phih. 5. Ram mipi ngeih mi thilrih vialte a nawngeihnak in a hman dih,a tawlrel dih. 6. Ram mipi duhnak zulh loin a mah duhnak lei ah nawlngeihnak le hriamnam hmang in kalter a duh. 7. Miphun hoih in, miphun tlawm deuh a si mi cung ah a nawlngeihnaka hman. 8. Ramkheel lei ah, Mipi aiawh le milu tam deuh mi party duhnak kal lo in atlawm deuh mi le amah ralkap tanh pitu Party cung lawng ah papek in rian a tuan.

Cucaah ram mipi nih kan aupi ding mi cu: 1. Ralkap thil tuah mi kong ah ICJ biacaih zung ah a rannak in zatlang Phu (CSO), Biaknak lei upa, NGO, INGO, Tlangcung Hriamtlai upa hna ,ramkheel upa hna le hluttaw palai hna he i bawm in ralkap an sualnak langhter ding. 2. ICJ biacaih zung ah amah ralkap Min Aung Hiang hrimhrim kal ding in a lam kawl ding. 3. Amah Min Aung Hlaing a kal duh lo i aiawh tu midang a thalh sual hna ahcun a thalh mi nu/pa lamkaltu kha International thongpi ah thlak ter beh ding. 4. UN nih ralkap he aa pehtlai mi ram le company pohpoh kham piak dih ding. ralkap an cawl khawh lonak ding lam a si mi poh phih khar piak ding. 5. Ralkap nih uknak mipi sin a pek than zong ah aa tlak ning in dantat ter than hrimhrim ding.

Cucaah ralkap nhi kum khat hnu ah thimnak ak tuah laia ti mi hi zumh ding le cohlan khawh ding a si lo caah a rauh hlan ah kan lawk khawh ankding lam kan kawl cio a herh. cucaah kawlram chung media le journalist hna zong nih vawlei pi cul in mipi caah au khuang hna usih, chim rel hna usih. UN le ramkip cozah hna zong a hlei in hi mipi nawlngeihnak laknak ding ah a herh ning in le a rannak in kan lak pi u tiah bawmhnak hal hna usih. Credit: Rolian

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *