A Luatmi Ram Ahcun Ahohmanh Hmaizah, Upat Le Nawlpat Hau Lo
Independance! Independance ti hi kawl holh i luatnak an timi khi a si. A sullam taktak cu a hohmanh bochan lo in nun ti khi a si. Bochan lo khi luat ti cu a si. 1894 May 13 ni i, Pu Lal Luai (Thantlang Bawi) le Hakha Vuanthok Mr. H. N Tuck hnatlak nak in Thantlang Peng cu Mirang nih an kan uk thok in, 2021 October 29 Ralhrang nih Thantlang khua an khangh tiang, kum 127 chung Thantlang peng cu Mirang le Kawl nih an kan uk zungzal.
Kum 127 chung miphun dang uknak tang ah kan um. 2021 October 30 hnu in, a luatmi ram (Liberated Area) ah kan hong si. A hohmanh i bochan lo in, kanmah le kan miphun te nih kan ram kong kan van tawlrel a thok ni hi, Thantlang an khangh dih thaizing in a thok ti khawh a si. Atu hi a luatmi ram kan hong si cang.
Cu a luatmi ram (Liberated Area) ah cun aho hmanh hmaizah le upat le nawlpat hau lo te in, kanmah te uknak (Public Administration) zong dirh a si cang. Zapi thimmi nih uk ding a si na in, ralhrang uknak tang sau tuk kan um ruang ah zapi thimmi uknak (cozah) dirh an ngamh rih lo i, CNA hnatlaknak in CDF nih zapi uknak cu tuanvo an lak chung. Ni khatkhat cu zapi thimmi nih an kan uk te ko lai.
Hi Zapi Uknak (Public Administration) hi a no ngai rih na in, kan peng ning pi ca a si caah, Department tlamtling te in an ngei ve. Khua 51 ah khuabawi an ngei dih cang. Public Health, Education, Police, Judiciary, Transportation, Finance and Planing, ti bantuk Department an ngei dih cang.
Atu tiang ah, khua 51 ah tha te in sianginn an kai cang. Tha te in sizung le sibawi an ngei cang. Palik training an dih cang. Khuabawi training an dih cang. Atu lawng hi zalawng te in kanmah te in uk hram a van i thok. USA cozah cu USA mipi nih an cawm. Kan cozah zong kanmah nih kan cawm awk hna a si ko. Mi bawmhnak bawh peng ah cun, a zei cu thla independence cu kan si ne hna.
Dependence cu mi bawmh chom ti a si. Independence cu mi bawmh chawm hau lo ti a si ko. Cucaah, kan ram hi independence taktak hmu ko u sih ti na duh tak ah cu, kan ram kha kan hei cawm hna an hau ko. Ka bia a sau na in, ka van tial rih ko la. (Ka feeling tuk cang hih). Israel ram a lianhngan mi cu US a ummi Israel mi nih an bawmh tuk ruangah a si ti cu nan hngalh dih. US a ummi Israel an thawn tuk ruangah US president vialte nih Israel ram duh loning in rian an tuan ngam lo. Cu tiang cun, US um Israel mi hi an thawng.
Ram thumnak um Thantlang pengmi hna, Israel tluk cun kan thawng lai lo. Sihmansehlaw, na chuahkehnak ram cu luatnak hmu taktak ko seh ti hi, a duh lawng i duh a za loh. Na duhnak kha na tuahser nak in na langhter lo i, luatnak kong saduh lawng na thah i, na to sawh sawh ko ah cun, Liberated Area cu Unliberated Area ah a cang than zau ko lai ti hi theih ter kan duh hna.
Hawi le hna, nanmah nawl si seh. Kan ram kha luat bak cang ko seh ti nan duh taktak ah cun nan thazaang kan herh lio te a si. Na lungthin lawng a za bak loh. Na chawva hrimhrim kan in herh ko ti kha, sau ngai in ka van langhter. Ka ca a ka relpiak tu le, phaisa a tho dingmi kan unau hna nan cung ah ka lawm bak. Phaisa thawh nan i timh taktak ah cun, a thawhnak ding zong ka van tial than te lai. Ka lawm tuk. By- Cung Lian Hup (Nancy Pa)
