Thantlang Kahdohnak Ah Ralbawi Lt AA Thang A Nunnak A Liam R.I.P
8 Feb zantim ah Thantlang Palek sakhan pi cu Chin ralkap nih an laak khawh , Thantlang palek sakhan laknak ah kan ralbawp Lt Aa Thang nih a nunnak a pek tiah kan theih..
Zahan zantim tthiam ah Halkha khualipi um Rungtlang ralhrang camp cu Chin ralkap nih an phomh rih hna, thi le hliam kong a fiang rih lo.
Chin mipi hna nih nan chawva le thlacamnak he tiah nan cawlcangh mi hi a lakka sihrim hrim lo,a theipar a lang cuahmah ko,cho chuah lai ah maw hnukir sual hlah usih. Credit: Salai William Hlawnceu
Egypt ram ah saltang Jewish miphun, Pathian nih luatnak pek in Canaan ram ah a kalter hna tikah, Mupi bantuk in a cawi hna lo. Zaangdam te le, zalawng ngai in a luatter hna lo. Anmah tein a kalter hna. Lampi ah harnak phun kip a tonter hna i, ral an tu i, mino nunnak tampi a rak liam ve. An hmai ah ral tampi an tei hnu ah a kamhmi ram, Canaan ram ah khua an sak khawh cu a si.
King Solomon nih Jerusalem temple cu kum 7 chung a sak. Biakinn saknak caah a herhmi thilri vialte, Pathian nih van in a thlak hna lo. Anmah thazaang tein a sakter hna. An ngeichiah, an chawva an thawh ve. An ngeichunh, an tunbul tiang thawh in Pathian biakinn cu an rak sak ve ko.
Kum 1000 hlei ram ngei loin a vakvaimi Israel miphun hna nih Israel ram dirh tthan dingin dothlennak, Zionism movement cu 1897 ah an rak dirh. An dirhmi Zionism ahcun ram kip ah a vaimi Israel miphun nih phaisa an thawh i, Zionism cu an thawnter. Kum 50 hlei dothlennak an tuah hnu, 1948 ah Israel ram cu an ser tthan khawh. Ram an ngei than. Inn an ngei tthan. Kirnak an ram an ngei tthan. Pathian nih van in a von ser piak tthan hna lo. Anmah kutke, thazaang le chawva tein an ram a dirhter tthan hna.
Kawl sal ah a tang cuahmahmi Chin Miphun hi Pathian nih luatnak pek a kan duh ko. Asinain kanmah kutke, thazaang le chawva telh in luatnak pek a kan duh. Kan ihngilh kar ah kan ral cu a thah viar hna lai lo. Kan ral cu kanmah nih kan doh hna a herh i, kan thah hna a herh. Kanmah kan cawlcanghnak tu ah Pathian nih a kan umpi lai.
Khrifa nih kan izohchunhmi Israel miphun, Pathian nih a thim bakmi hna miphun nih Biakinn an sak ah phaisa an thawh. An ram dirhnak caah Phaisa an thawh. Pathian nih a kamhmi Canaan ram ah nun-duhdim in khua an sak khawhnak ding caah an nunnak a liam. An thisen a luang i, ral an tei hnu ah a kamhmi hna ram ah khua an sak.
Pathian nih a sermi Chin miphun, Pathian nih a kan pekmi Chin ram, Kawl sal in a luat khawhnak hnga ding caahcun, Chin miphun kan thawh a herh. Chin miphun fimnak le Phaisa dih a herh ve. Cucaah, tulio caan ahhin kan ngeichiah, kan chawva, kan ngeichunh tunbul tiang Chin miuphun le Chin ram caah pek caan a si.
Amah belte, Chin miphun mipi nih phaisa, chawva, kan ngeichunh kan pekmi vialte hi a tawlreltu nih dinfel tein, Pathian ttihzahnak he nan tawlrel ve a herh.
“The Battle of Ai” tuanbia kha mitthlam ah a cuang ngai. Joshua le a ralkap nih Ai khua hmete an tei khawh lonak le, Joshuah ralkap tampi an thihnak a ruang cu, Achan nih chawva a fir ruang ah a si. Ram le miphun luatnak caah tiah Chin miphun nih an ngeichiah, an chawva an thawhmi, tawlreltu nih an fir ahcun, Pathian hna a tla lo kho. Ral sunghnak le mino nunnak a lak in a dihnak zong a si kho. Cucaah, tulio bantuk caan ahcun, dinfelnak kha ralteinak a si lai. Credit; Zasang Cinzah
2019 ah ka rak tial cangmi ka vun post than. Pathian “Aw” le “Bia” theihning phun dangdang. Pathian nih ni khatnak in ni nganak tiang ah a sermi thil vialte saram tiang in sertu Pathian sunparnak an langhter khawh i anmah le sining cio in Pathian zong an thangthat khawh. Sihmanhsehlaw, thingkung le saram nih an holh khawh lo caah an chung i aummi duhnak cu bia in an chim kho lo. Chunglei i a ummi duhnak le duhmi holh in a langhter khotu cu sertu Pathian le amah bantukin sermi minung lawng kan si.
Aw sullam cu zeizah a si? (What is the meaning of voice?) Noun: Voice is the sound produced in a person’s larynx and uttered through the mouth, as speech or song. Voice is a particular opinion or attitude expressed by word. Verb: Express something in word.
“Aw” timi cu minung pakhat chunglei biabawm in a dangah, a dang in a kaa ah a hung chuakmi “thawng’ a si. Awchuah timi cu minung pakhat nih a lungput le a ruahnak bia in a chimnak. Pathian “Aw” cu zeizah a si? Pathian nih a lungthin chung i a ummi a kaa in a chuahtermi “thawng” a si.
Bia cu zeidah a si? (What is the meaning of word?) Noun: A single distinct meaningful element of speech or writing. Verb: Express (something spoken or written) in particular words.
Pathian bia cu zeidah a si? Pathian nih nih a lungchung i a ummi thil a kaa in a chimmi le Pathian nih a duhmi cain a ttialtermi hna poah cu Pathian bia kan ti. Pathian nih minung sinah a duhmi le duh lomi tuah ding le tuah lo ding poah poah hi chan le caan aa thleng lengmangmi chung ah phun dangdang in a theihter hna.
Adam nih Pathian aw a theih ning: Pathian nih amah muisam kengin a sermi Adam cu thihnak le nunnak siseh, vawlei ah a tuah dingmi rian siseh Pathian nih “Aw” in a hna ah a chimh i Adam nih Pathian bia cu aw in a hna in a theih. Adam chungah sual a um hlan minung sual i an tluk hlan ah cun Pathian duhnak hi aw in an theih ahkhan an i lawm i an i nuam.
Adam le Eve sual i an tluk hnuah khan Pathian nih dan a tatnak hnanak kong le an in lai dingmi chiatserhnak a chimmi bia zong kha aw bak in an theih. Sual i an tluk hnu ahcun Pathian aw an theih ah khan an tih.
Moses chanah Pathian Aw le Bia theih ning: Adam in Abraham tiang, Pathian nih Israel mi miphun ah a ser hna hlan ah khan minung pumpak sinah a tuah dingmi le minung nih an tuah dingmi siseh, Pathian nih a duhmi le duh lomi siseh a chim tawn. Noah sinah Pathian nih bia a chimmi cu Noah hmangin a chungkhar nih an theih chin tawn.
Moses sinah Pathian nih Aw in bia achim tawn i Moses nih Pathian nih a duhmi le duh lomi siseh, miung nih kan tuah dingmi le tuah lo dingmi siseh a chimh tawn. Moses nih Pathian bia le Aw a theihmi cu Israel mipi sin ah a chim chin i ca in a ttial caah Israelmi hna nih Pathian aw cu Moses hmang le Nawlbia cauk ah ttialmi hmang in an theih chin ve tawn.
Prophet chanah Pathian Aw an theih ning: Israelmi hna nih Pathian duhnak kha an theih ti lo i Pathian nih a fialmi hna nawlbia an zulh lo tikah sal ah a tanter hna i sal an tannak chung in khamh an sinak ding lam le an I ngaihchinh ahcun ngaihthiam an sinak ding lam kha Israelmi hna sinah direct in chim lo in Prophet a thim hna i a thimmi hna Aw in bia a ruah hna caah profet hna nih Pathian duhnak cu aw in an theih. An thiehmi Pathian bia cu Israel mi han sinah an chim chin caah Israelmi hna nih Pathian duhnak le Pathian aw cu prophet hna hmanh in an theih chin.
Fapa Jesuh chan Pathian Aw theih ning: Prophet chan a dih i Pathian duhnak le tinhmi an rak chim chungmi cu a hnubik ah tipil petu John nih a chim caah John nih kei cu ramcar “AU Aw” ka si a ti. A hlan chan ah Pathian nih a duhnak kha pumpak sin le prophet hna sin ah aw in a chim tawnmi kha a fapa Jesuh chan ah fapa in tlamtling te in a kan chimh cang. (Hebrew 1:1-3) Cucaah Matthai in John tiang ah Pathian aw le Pathian Bia cu titsa ah aa can caah Pathian Aw theihnak le Pathian Bia theihnak cu Jesuh kha a si.
Biakamhlun chan le biakamthar chan Pathian Aw le Bia theih ning: Genesis in Malakhi tiang ah Pathian nih a duhmi le duh lo mi siseh minung nih kan tuah ding le tuah lo ding siseh, amah Pathian nih minung a kan tuah piak dingmi siseh minung sinah Thlarau in aa phuang i kum caan tammi a liam cangmi kong kha Moses sin ah a chim i Moses nih cain a tialmi le David, Solomon, prophet le a thimmi mi dang dang hna sinah a tialmi cu cathiang Pathian bia tiah ti a si. Mipi nih Pathian nih a thimmi hna chimtu le catialtu hna hmang in Pathian aw le Pathian Bia cu rak theih chin a si.
Biakamthar chan Pathian aw le bia theih ning: Jesuh a thih hnu ah a zultu le lamkaltu hna hmang in Pathian duhnak le kan khamhtu Jesuh kong cu mit in a rak hmu lomi hna le a tuahsermi khuaruahharnak a rak thei manh lomi hna nih kan theihnak hnga le Jesuh cu Pahtian aa phuannak tling le Pathian nih kan khamhtu ah vawlei serhlan in a rak thim cang nak vialte cu Pathian nih lamkaltu hna sinah Thlarau in aa phuang i Matthai in Biathlam tiang ah an kan tial piak caah kan nih hna tiang nih Pathian aw le Pathian bia cu cauk in an kan tial piakmi hmang in ka theih.
Thiangthlarau chan ah Pathian Aw le bia theih ning: Pathian aw le bia theih timi hi a cain tialmi theih le minih aw le biafang in an chimmi tiksa hna theihnak in theih khi a si lo. Jesuh chan lio ah Farasi mi hna le phungbia cawnpiaktu saya hna nih khan Moses cauk le prophet cauk ah aa tialmi vialte kha an thieh ko nain Moses cauk, Sam cauk le prophet cauk dihlak ah Pathian nih aw le bia in a chimduh taktak mi Jesuh kha an hngal lo.
Jesuh nih a nun lioah a rak chimmi bia vialte kha thihnak in a thawhthan hnu lawng ah a zultu hna hmanh nih Thiangthlarau thawng lawnglawng in an theih. Matthai in Biathlam tiang cauk in tialmi vialte hi zoh loin kan chimh khawh zawng ah an tial duhnak sullam hngalh lo ahcun mah cucu Pathian Bia le Pathian aw theih si lo in bible ca thieh a si. Zei cudah, Pathian Aw le Pathian Bia theih ti cu a si?
Pathian nih a duhmi le duh lomi kan tuah ding le tuah lo ding, hell ram kong le vancung kong, thihnak le nunnak, Pathian lungput le lungthlitum vialte kha kan hngalh khawh nak hnga a lamkaltu hna hmang in an kan chimhmi cauk in an kan tialpiak mi hi kan rel tikah thlarau in a chim duhnak hngalh khi Pahtian aw theih Pathian bia theih cu a si.
Kan thinlung chung in, kan duhmi hi bia in aw thangin kan chim lo ahcun midang nih an theih kho lo. Cucaah Pathian nih a lamkaltu hna sinah Thlarau in a rak theihter hna i cauk in an kan tial piak. Kannih nih lamkaltu hna nih an kan tialpiaknak thawngin Pathian duhnak cu aw le bia in kan theih khawh ve. Kan theih i kan relmi bible le bia cu Thiang Thlarau bawmhnak le fianternak thawng in a sullam taktak kan hngalh i Pahtian duhnak kan hngalh cu Pathia aw le Pahtian bia teih cu a si.
Zeitindah Pathian aw le Pathian bia cu kan theih: Pathian thiang Thlarau nih a biathli theih khawhnak Thiangthlarau laksawng ah a pekmi hna minung nih Pathian duhnak le biathil an kan chimh tik ah Thiangthlarau nih a kan bawmh i Pathian minung hna hmang in Pathian aw le bia kan rak theih chin ve.
Pathian mithiang lamkaltu hna sinah Pathian nih a biathil a chimh i cauk in a tialtermi hna kan rel tikah Thiang Thlarau nih a kan fianter i an rak tial cangmi bible ca hmang in Pathian aw le Pathian bia kan rak theih chin ve. Pathian aw timi cu a duhnak bia in a chimmi a si i Pathian bia timi cu Pathian nih a lungthlitum aw in a langhternak a si caah Pathian aw le Pathian bia theih ti cu Pathian duhnak theih le hngalh kha a si ko.
Pathian he bia i ruah le Pathian nih a kan chonh ning: Aw i theih loin i chonh khawh a si lo mantuk in Pathian he i chon ding cu a aw theih a herh. Pathian duhnak hngal ding cun a aw le a bia chimmi theih le hngalh a herh. Pathian nih a duhnak a aw le a bia cu bible cain a kan tial piak cang caah Pathian duhnak hngalhnak ding caah Pathian he bia i ruahnak tha bik cu a biathiang hi a si ko. Kan mah tein bible ca kan rel nak in Pathian duhnak kan theih ahcun mah cucu Pathian he bia i ruah cu a si. Pathian nih chim ding ah laksawng a pek i a kawhmi hna hmang in Pathian duhnak le tinhmi kan theih ahcun mah cucu Pathian aw theih cu a si.
Thla na camnak in Pathian duhnak le tinhmi na hngalh ahcun mah cucu Pathian aw theih cu a si. Pathian nih hin taksa hna ah bia chim ti lo zong a si lo. A chim kho ti lo zang a si lo. Bible bia le midang hmang in siseh thlacamnak in siseh zeitihmanh in a aw le a duhnak na theih khawh ti lo ahcun emergency ah an chawnh khawh ko lai nain Pathian nih Thiang Thlarau chan ah a aw an kan theih ter ning cu a biathiang le thlarau hna ah a si. Taksa in theihmi aw hi cu ralrin deuh kan hau ko lai. By- Rev. Dr. Tuan Peng Thang